Το αγόρι της μαμάς

Πολλές φορές έχουμε χαρακτηρίσει έτσι έναν άνδρα. «Είσαι παιδί της μαμάς», «δεν κάνεις βήμα μακριά από τη μάνα σου» είναι κάποιες εκφράσεις που έχουμε χρησιμοποιήσει για να πειράξουμε κάποιο φίλο μας ή μεταξύ σοβαρού και αστείου το λέει η κοπέλα στο αγόρι της.

Στις μέρες μας το μυαλό μας κάνει και μια σκέψη ακόμα παραπέρα, χαρακτηρίζοντας τον ως άτομο με οιδιπόδειο σύμπλεγμα. Η έκφραση αυτή έχει μπει πλέον στο λεξιλόγιό μας αν και οι περισσότεροι δεν ξέρουμε τί ακριβώς είναι αυτό.
Για αρχή ας δούμε τί σημαίνει από επιστημονικής άποψης το οιδιπόδειο σύμπλεγμα. Είναι ένας όρος της ψυχανάλυσης για να περιγράψει τα συναισθήματα του αγοριού για τη μητέρα του. Το σύμπλεγμα αυτό παρουσιάζεται φυσιολογικά στην παιδική ηλικία. Πρέπει στη συνέχεια να εξαφανιστεί.
Διαφορετικά το σύμπλεγμα παραμένει ως την ώριμη ηλικία.
Το αγόρι στην κλασική μορφή του οιδιπόδειου, νιώθει έλξη για τη μητέρα αλλά προσκρούει σ’ ένα σοβαρό εμπόδιο, τον πατέρα. Θέλει τη μητέρα του μόνο για τον ίδιο, αρχίζουν να εμφανίζονται σημάδια ζήλειας και ξεκινά να ανταγωνίζεται τον πατέρα του.
Έτσι παρουσιάζεται επιθετικό και γεμάτο ενοχές απέναντι στον πατέρα. Στην περίπτωση που η κατάσταση εξελιχθεί ομαλά, το παιδί προσπαθεί να μιμηθεί τον πατέρα, να τον φτάσει κι έπειτα να τον ξεπεράσει. Ταυτόχρονα μετατρέπει την έλξη του προς την μητέρα σε μια προστασία για αυτήν και η ανταγωνιστικότητα προς τον πατέρα σβήνει οριστικά.
Στην καθημερινότητα όταν χρησιμοποιούμε αυτόν τον όρο εννοούμε πως κάποιος είναι υπερβολικά προσκολλημένος στη μητέρα του. Αυτό συμβαίνει συνήθως σ’ όλα τα αγόρια.
Το πρόβλημα ξεκινά όταν δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα στη σχέση με τη μητέρα και τις υπόλοιπες κοινωνικές επαφές. Πολλά αγόρια δεν ξεπερνούν εύκολα στο παιδικό στάδιο την έλξη για τη μητέρα με αποτέλεσμα να την κουβαλάνε και στην υπόλοιπη ζωή τους και να την μεταφέρουν σ’ όλες τις άλλες προσωπικές τους σχέσεις.
Και εκεί είναι που το πρόβλημα γίνεται αρκετά εμφανές και δυσλειτουργικό για το ίδιο το άτομο. Όταν για παράδειγμα βρίσκεται σε μια σχέση και σε κάθε ευκαιρία συγκρίνει τη σύντροφό του με την μητέρα του, «η μητέρα μου μαγειρεύει καλύτερα» κτλ.
Επίσης τα άτομα που βρίσκονται σ’ αυτή την κατάσταση αναζητούν συντρόφους στις προδιαγραφές της μητέρας τους και τείνουν να επιλέγουν άτομα με τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτήν.
Συχνά η διαδικασία αυτή γίνεται ασυναίσθητα, καθώς πολλές φορές συμβαίνει το άτομο να θέτει κάποια κριτήρια για την επιλογή συντρόφου (αρκετά διαφορετικά από το μητρικό μοντέλο) και εν τέλει να ερωτεύεται έναν εντελώς διαφορετικό άνθρωπο, που όλως τυχαίως μοιάζει σε πολλά με τη μητέρα του.
Μια τέτοια συμπεριφορά δεν αναπτύσσεται από τη μια στιγμή στην άλλη. Δημιουργείται σε όλα τα χρόνια διαπαιδαγώγησης του παιδιού, γι’ αυτό και χρειάζεται μεγάλη προσοχή από τους γονείς στους χειρισμούς αυτού του λεπτού ζητήματος. Κάποιοι πατεράδες ανταγωνίζονται τους γιούς τους, ενώ κάποιες μητέρες για τους δικούς τους λόγους εγκλωβίζουν το αγόρι με την αγάπη τους κρατώντας το αγκιστρωμένο επάνω τους μια ζωή.
Το Οιδιπόδειο παρουσιάζεται σε όλα τα παιδιά, όμως λύνεται πολύ πιο σπάνια από ότι θα μπορούσαμε να πιστέψουμε. Στη περίπτωση που δεν έχει λυθεί σε μικρή ηλικία, μια προσπάθεια αναγνώρισης των αιτιών αυτής μας της στάσης θα μας βοηθούσε ίσως στο να συνειδητοποιήσουμε τι πρέπει να αλλάξουμε και πώς να απενεργοποιήσουμε την ανεπιθύμητη συμπεριφορά.